عوامل موثر بر خوردگی فلکه آسانسور و تاثیر سیم بکسل آسانسور بر آن

با توجه به نحوه به کارگیری سیم بکسل در صنایع مختلف، سیم بکسل ها با نیروهای کششی مختلفی تولید می‌گردد که در محدوده زیر خواهند بود :
1370N/mm2=140Kgf/mm2
1570N/mm2=160Kgf/mm2
1770N/mm2=180Kgf/mm2
1960N/mm2=200Kgf/mm2
2160N/mm2=220Kgf/mm2

فلکه کششی و یا فولی قطعه ای است که قدرت و نیروی حاصله موتور را از طریق سیم بکسل به کابین آسانسور منتقل میکند و موجب بالا و پایین رفتن کابین می شود. به همین جهت هم هست که به آن فلکه رانشی یا کششی موتور ( Traction or Drive Sheave )  گفته میشود و در ضمن میدانیم که بیشترین فشار کابین و بار یا ظرفیت داخل کابین به همراه قاب وزنه تعادل و حتی وزن سیم بکسلها، به روی فلکه اعمال می شود. فشار عبارت است از حاصل مقدار نیرویی عمودی تقسیم بر سطحی که نیرو بر آن وارد می شود  که بر حسب نیوتن بر متر مربع حساب میشود.
در آسانسور از دو نوع فلکه دیگر نیز استفاده میشود که به فلکه های هرزگرد معروف میباشند : فلکه هرزگرد ثانویه یا Secondary Sheave  و فلکه هرزگرد انحرافی یا Deflector Sheave
فلکه ثانویه معمولا درآسانسورهای گیرلس و مستقیما در زیر موتور و یا فولی استفاده میشود و فلکه انحرافی برای تغییر جهت سیم بکسل و هدایت سیم بکسل ها به کار میرود . بنابراین فلکه ها جز اصلی سیستم محرکه آسانسور میباشند و هر گونه مشکل در آنها میتواند تاثیر بسیار زیادی بر حرکت آسانسور بگذارد.

حتما بخونید: روغن سیم بکسل آسانسور

مهمترین دلایل خوردگی و موج دار شدن سطح فلکه های آسانسورهای کششی به شرح ذیل هستند:

الف- عدم انتخاب ساختار مناسب سیم بکسل :
 یکی از مشکلات ما، عدم آگاهی نصابان آسانسور و خریداران با ساختار سیم بکسل میباشد و اکثرا، آن را قطعه ای پیش پا افتاده فرض میکنند و از آنجاییکه اطلاعات فنی مناسب و کافی در این مورد ندارند، معیار انتخاب سیم بکسل  و مقایسه خود را فقط بر اساس قیمت میگذارند و این در حالی است که کیفیت و ساختار سیم بکسل نقش بسزایی در خوردگی فلکه کششی خواهد داشت. به عنوان مثال اگر در موتورهای گیرلس از سیم بکسل مغز کنف استفاده گردد ،بعد از مدتی ، فرسایش ناشی از ساییدگی سیم بکسل افزایش پیدا خواهد کرد و موجب سایش نا متعارف در شیار فلکه و یا موج دار شدن فلکه خواهد شد.

ب- عدم تناسب سختی سیم بکسل با سختی سطح شیار فلکه :
جنس سیم بکسل آسانسور از فولاد سخت است و همانطور که در بالا توضیح داده شد سیم بکسل بر اساس سختی به گریدهای مختلف تقسیم بندی میشود. چنانچه سختی سیم بکسل از سختی سطح شیار فلکه بیشتر شود، مسلما موجب خوردگی سطح شیارفلکه کششی خواهد شد.  
ج-یکی از دلایل مهم خوردگی در سطح شیار فلکه آسانسورهای کششی، در امتداد نبودن سیم بکسلها می باشد. در صورتیکه امتداد سیم بکسلها با فلکه اصلی از حالت مستقیم خارج و به یک طرف گرایش پیدا نماید به صورتیکه باعث چرخش سیم بکسل گردد (در عمل سیم بکسل در حین حرکت، به صورتی مثل تابیدن به دور خود می چرخد) شاهد افزایش اصطکاک و در نتیجه شروع خوردگی شیار فلکه از سمتی که کشش بیشتری دارد خواهیم بود. برای حل این مشکل ، میبایست زاویه عبور سیم بکسل از فلکه کششی به حداقل برسد و فلکه ها کاملا  تراز شوند. از لحاظ فنی ، زاویه عبور برابر است با زاویه سیم بکسل خارج شده از فلکه کششی تا تماس به محل بار. در آسانسور این زاویه نباید بیشتر از 4/1 درجه شود، در غیر این صورت سیم بکسل از لبه ای به لبه دیگر شیار فلکه ساییده میشود و منجر به سایش در سطح سیم بکسل و هم شیار فلکه میگردد . هم تراز بودن فلکه نقش به سزایی در خوردگی آن دارد.

چ- عدم انطباق سیم بکسل با شیارها :
 متفاوت بودن قطر سیم بکسل نسبت به سایز شیار نیز یکی از عوامل سایش است(مثل اینکه شیار فلکه برای سیم بکسل نمره 10 ماشینکاری شود اما از سیم بکسل نمره 11 استفاده شود)

 ولی سئوالی که اینجا ایجاد میشود این است که تمامی خریداران و نصابان آسانسور این را میدانند ولی چرا باز هم این اتفاق می افتد:
یک دلیل آن استفاده از سیم بکسل ارزان و بی کیفیت است بدین معنی که سیم بکسلهای ارزان در کارخانه های بسیار کوچک تولید میشوند و دارای کنترل کیفی مناسبی نیستند و قطر سیم بکسل میتواند در طول سیم بکسل دارای تلورانس بالایی باشد. قطر سیم بکسل در یک جا بیش از حد کم است و در جایی دیگر بیش از حد زیاد است و این حالت سیم بکسل مانند چاقوی اره داری است که بر روی سطح شیار فلکه کشیده میشود و موجب موج دار شدن آن میشود.
دلیل دیگر آن کوچک تر بودن سایز سیم بکسل از شیار فلکه است. وقتی به جای سیم بکسل نمره 14 میلیمتر ، به شما سیم بکسل نمره 13 داده شود و نصاب شما متوجه سوء استفاده فروشنده نشود ، این اتفاق می افتد!!!؟؟؟
ح- ناهمگونی کشش یکنواخت سیم بکسل های روی فلکه اصلی نسبت به هم:
کشش همه سیم بکسلها باید یکسان شود و لذا تنطیم کشش سیم بکسل ها به خصوص در ماه اول ، بسیار مهم است.
خ – نا همگونی در شیار فلکه :
در صورتی که شیارهای فلکه دارای عمق های نا برابر باشند، منجر به کشش نا برابر در سیم بکسل ها خواهند شد و در نتیجه خوردگی سطح شیارفلکه افزایش پیدا خواهد کرد .

ه- عملکرد بد قطعات فلکه ها :به علت کارکرد مداوم ، بلبرینگ ها و یاتاقانها فرسوده میشوند و وقتی این قطعات به درستی کار نکنند بر سیم بکسل فشار وارد میشود و متعاقبا شیارهای فلکه ساییده خواهد شد. لذا بازرسی و سرویس فلکه ها از اهمیت به سزایی بر خوردار است.

حتما بخونید: چرا برای جابجایی آسانسور در ساختمانها، از سیم بکسل آسانسور استفاده میشود؟

و- علل و عوامل دیگر شامل :
تابیدگی زیاد داشتن یک یا چند رشته سیم بکسل نسبت به دیگر سیم بکسلها(چون سیم بکسل ها در ابتدا تاب دارند، باید تمام رشته ها به یک اندازه تاب گیری شود، شاید بعضی از رشته ها کمتر تاب گیری شده است)

کوچک بودن قطر فلکه اصلی (هرچه سطح اتکاء سیم بکسل روی شیار فلکه بیشتر باشد، عمر فلکه بیشتر خواهد بود)
نامرغوب بودن مواد فلکه اصلی و خواص فیزیکی  آن
عدم  روانکاری سیم بکسل در زمان مربوطه و خشک شدن هسته مرکزی(Fiber Core) سیم بکسل . میزان روغن کاری نباید به حدی شود که موجب سر خوردگی سیم بکسل گردد.
نوع شیار فلکه هم میتواند موجب از بین رفتن سیم بکسل و کاهش قطر سیم بکسل گردد که متعاقبا سایش و خوردگی فلکه کششی و سیم بکسل فولادی افزایش پیدا خواهد نمود .
با توجه به نکات بالا میبایست در انتخاب کیفیت و ساختار سیم بکسل و هم چنین فلکه کششی دقت لازم را به کار برد .
محمد رضا عبداله زاده

مدیر عامل پارسیان تجارت